คนไทยติดหนี้ครัวเรือนเกือบ 90% ของ GDP : ภาระที่หนักอึ้งของครอบครัวไทย และทางออกที่เป็นไปได้

หนี้ครัวเรือนคืออะไร ทำไมถึงสำคัญ?

เมื่อพูดถึงคำว่า “หนี้ครัวเรือน” หลายคนอาจคิดถึงแค่บัตรเครดิต หรือการผ่อนรถ ผ่อนบ้าน แต่ในความเป็นจริงแล้ว หนี้ครัวเรือนคือยอดหนี้ทั้งหมดที่ประชาชนกู้มาเพื่อใช้ในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็น หนี้บ้าน หนี้รถ หนี้บัตรเครดิต หนี้ส่วนบุคคล หนี้กองทุนต่าง ๆ หรือแม้แต่หนี้นอกระบบที่ไม่ได้อยู่ในสถิติอย่างเป็นทางการ

หนี้ครัวเรือนจึงเป็นตัวชี้วัดสำคัญที่สะท้อนถึงคุณภาพชีวิตและความมั่นคงทางเศรษฐกิจของครอบครัวไทย และเมื่อหนี้ครัวเรือนของไทยพุ่งสูงถึง เกือบ 90% ของ GDP ก็หมายความว่า แทบทุกบ้านในประเทศต่างมีภาระหนี้สินไม่มากก็น้อย

ทำไมคนไทยถึงมีหนี้สูงขนาดนี้?

1. ค่าครองชีพสูง รายได้ไม่พอใช้
   ค่าอาหาร ค่าเดินทาง ค่าเล่าเรียน และค่าใช้จ่ายในชีวิตประจำวันเพิ่มสูงขึ้นเรื่อย ๆ แต่รายได้ของประชาชนส่วนใหญ่กลับไม่เติบโตทันกับค่าใช้จ่าย หลายครอบครัวจึงจำเป็นต้องกู้ยืมมาโปะส่วนต่าง

2. วัฒนธรรมการใช้จ่ายและบริโภคนิยม
   สังคมไทยให้ความสำคัญกับการมีบ้าน มีรถ หรือแม้แต่โทรศัพท์รุ่นใหม่ การผ่อนสินค้าแบบ 0% หรือการใช้บัตรเครดิตก็เป็นสิ่งที่หลายคนเลือกเพราะดูเหมือนไม่หนักมากในแต่ละเดือน แต่เมื่อสะสมไปนาน ๆ ก็กลายเป็นภาระก้อนใหญ่

3. หนี้เพื่อการศึกษา
   หลายครอบครัวกู้เงินเพื่อส่งลูกเรียนมหาวิทยาลัยหรือเรียนต่อในต่างประเทศ แม้จะเป็นหนี้ที่มีเป้าหมายดี แต่ก็ยังเป็นภาระทางการเงินที่ต้องจ่ายคืน

4. หนี้นอกระบบ
   บางครอบครัวเข้าไม่ถึงสินเชื่อจากธนาคาร หรือมีรายได้ไม่มั่นคง จึงเลือกกู้เงินนอกระบบที่ดอกเบี้ยสูง ทำให้หนี้ยิ่งพอกพูนและยากจะหลุดพ้น

ผลกระทบของหนี้ครัวเรือน

• คุณภาพชีวิตลดลง
  คนที่มีหนี้สูงมักต้องทำงานหนักขึ้น มีเวลาพักผ่อนน้อยลง และเกิดความเครียดสะสม ซึ่งส่งผลต่อทั้งสุขภาพกายและสุขภาพจิต

• การออมเงินหายไป
  เงินเดือนส่วนใหญ่หมดไปกับการจ่ายหนี้ ทำให้แทบไม่มีเงินเก็บเพื่ออนาคตหรือการลงทุน

• เศรษฐกิจชะลอตัว
  เมื่อประชาชนมีหนี้มาก ก็ใช้จ่ายเพื่อการบริโภคน้อยลง ธุรกิจค้าขายและบริการก็ซบเซาไปด้วย

• วงจรหนี้ที่ไม่สิ้นสุด
  เมื่อไม่มีเงินพอใช้ หลายคนก็จำเป็นต้องกู้เพิ่ม ทำให้หนี้ใหม่เข้ามาแทนที่หนี้เก่า และติดอยู่ในวงจรหนี้ไปเรื่อย ๆ

คนไทยติดหนี้แบบไหนมากที่สุด?

1. หนี้บ้าน – ครองสัดส่วนสูงสุด เพราะราคาที่อยู่อาศัยสูงกว่ารายได้เฉลี่ยมาก

2. หนี้รถยนต์ – คนไทยนิยมมีรถส่วนตัวเพื่อความสะดวกสบาย แม้ต้องผ่อนยาวหลายปี

3. หนี้บัตรเครดิต/สินเชื่อบุคคล – ใช้เพื่อค่าใช้จ่ายประจำวันหรือของใช้ฟุ่มเฟือย

4. หนี้การศึกษา – เพื่ออนาคตของลูกหลาน

5. หนี้นอกระบบ – แฝงอยู่ไม่น้อย โดยเฉพาะในกลุ่มแรงงานนอกระบบหรือเกษตรกร

เราจะอยู่กับหนี้อย่างไรให้ไม่เป็นภาระเกินไป?

แม้ว่าหนี้จะดูเป็นเรื่องน่ากังวล แต่ความจริงแล้ว หนี้ไม่ใช่เรื่องเลวร้ายเสมอไป ถ้าเป็นหนี้ที่กู้มาเพื่อการลงทุนในอนาคต เช่น ซื้อบ้าน ซื้อรถเพื่อทำงาน หรือกู้เพื่อการศึกษา หนี้นั้นอาจสร้างโอกาสใหม่ ๆ ได้ แต่สิ่งสำคัญคือการ บริหารจัดการหนี้ อย่างมีวินัย

เคล็ดลับคือ

• ทำบัญชีรายรับรายจ่าย อย่างน้อยจะรู้ว่ามีเงินพอจ่ายหนี้หรือไม่

• หลีกเลี่ยงหนี้ฟุ่มเฟือย เช่น การซื้อของที่ไม่จำเป็นด้วยบัตรเครดิต

• รีไฟแนนซ์หรือปรับโครงสร้างหนี้ หากดอกเบี้ยสูงเกินไป

• ออมเงินสำรองฉุกเฉิน เพื่อไม่ให้ต้องกู้เพิ่มในยามจำเป็น

ภาครัฐและสังคมควรช่วยอย่างไร?

ปัญหาหนี้ครัวเรือนไม่ใช่เรื่องส่วนบุคคลเท่านั้น แต่เป็นเรื่องของระบบเศรษฐกิจทั้งประเทศ ภาครัฐควรเข้ามามีบทบาท เช่น

• สร้างมาตรการช่วยเหลือลูกหนี้ที่ได้รับผลกระทบ

• ลดดอกเบี้ยสินเชื่อพื้นฐาน

• ผลักดันการให้ความรู้ทางการเงินตั้งแต่ในโรงเรียน

• สนับสนุนการจ้างงานและเพิ่มรายได้ให้กับประชาชน

บทสรุป

การที่ คนไทยมีหนี้ครัวเรือนเกือบ 90% ของ GDP ไม่ใช่แค่ตัวเลขที่น่าตกใจ แต่คือความจริงที่กระทบต่อชีวิตของทุกครอบครัว มันสะท้อนว่ารายได้ของเรายังไม่เพียงพอกับค่าครองชีพ และสะท้อนถึงปัญหาการใช้จ่ายที่ขาดวินัย

อย่างไรก็ตาม หากเรามีสติ รู้จักบริหารจัดการหนี้ และเลือกสร้างหนี้ที่ก่อให้เกิดประโยชน์ในอนาคต หนี้ก็สามารถเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้ชีวิตดีขึ้นได้

สิ่งสำคัญที่สุดคือ อย่าปล่อยให้หนี้ “ควบคุมเรา” แต่เราต้องเป็นคน “ควบคุมหนี้” เพราะเมื่อเราจัดการได้ เราก็จะมีอิสระมากขึ้น และสามารถใช้ชีวิตได้อย่างมั่นคงและมีความสุขมากขึ้น