ศิริราชสร้างสำเร็จ “CAR T‑Cell Therapy” ผลิตเองในไทย รักษามะเร็งเลือดได้

กรุงเทพฯ — 4 พฤศจิกายน 2568 (หรือช่วงต้นพ.ย. 2568) – ถือเป็นแถลงข่าวครั้งสำคัญของวงการแพทย์ไทย เมื่อ โรงพยาบาลศิริราช (Siriraj Hospital) ประกาศความสำเร็จในการพัฒนาและผลิตเซลล์ภูมิคุ้มกันบำบัดมะเร็ง หรือ “CAR T-Cell” (Chimeric Antigen Receptor T-Cell) ได้ด้วยองค์ความรู้ของไทย ด้วยมาตรฐานระดับ GMP และเริ่มใช้กับผู้ป่วยโรคมะเร็งระบบเลือดในประเทศ ซึ่งถือเป็นก้าวใหญ่ที่เปิดประตูให้ผู้ป่วยไทยเข้าถึงนวัตกรรมการรักษาขั้นสูงได้มากขึ้น

อะไรคือ CAR T-Cell?

CAR T-Cell Therapy เป็นการรักษาแนวใหม่ที่จัดอยู่ในกลุ่ม “ภูมิคุ้มกันบำบัด” (Immunotherapy) โดยแนวคิดคือ นำเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด T-cell ของผู้ป่วยออกจากร่างกาย แล้วปรับแต่งทางพันธุกรรมให้มี “ตัวรับลูกผสม” (CAR) ที่สามารถรู้จำแอนติเจนซึ่งพบบนผิวของเซลล์มะเร็ง เมื่อดัดแปลงเรียบร้อยแล้วเซลล์เหล่านั้นจะถูกเพาะเลี้ยงเพิ่มจำนวน และถูกฉีดกลับเข้าสู่ร่างกายผู้ป่วยให้ทำหน้าที่เหมือน “ทหารพิเศษ” ที่ไปค้นหาและทำลายเซลล์มะเร็งโดยเฉพาะเจาะจง ลดการกระทบต่อเซลล์ปกติได้มากกว่าเคมีบำบัดแบบทั่วไป

ความสำเร็จของศิริราช: ไทยผลิตเอง ลดต้นทุน – เพิ่มโอกาส

– ศิริราชได้พัฒนาระบบการผลิต CAR T-Cell ภายในประเทศ โดยใช้ระบบผลิตกึ่งอัตโนมัติแบบ Closed System ซึ่งเป็นไปตามมาตรฐาน GMP (Good Manufacturing Practice)
– จากเดิมที่ต้นทุนการรักษา CAR T-Cell ต่อรายในต่างประเทศอยู่ราว 15–20 ล้านบาท หรือมากกว่านั้น ศิริราชสามารถลดต้นทุนลงได้ประมาณสิบเท่า เหลือราว 3 ล้านบาทต่อราย
– ระบบนี้ถูกเริ่มใช้กับผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia) และมะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma) ซึ่งเป็นโรคในกลุ่มระบบเลือดที่ตอบสนองต่อการรักษามาตรฐานได้ยาก และมีผู้ป่วยที่ดื้อยาหรือกลับเป็นซ้ำ
– ผลเบื้องต้นจากการศึกษาวิจัยของศิริราช รายงานว่า มีอัตราการตอบสนองต่อการรักษา (response) สูง โดยประมาณถึง 70 % ในกลุ่มผู้ป่วยที่เคยถูกพิจารณาว่า “ไม่มีทางเลือกอีกแล้ว”

เครดิตภาพ TNN

จุดแข็งและความหมายของความสำเร็จนี้

1. เข้าถึงได้มากขึ้น – ด้วยต้นทุนที่ลดลง ทำให้ผู้ป่วยไทยมีโอกาสเข้าถึงการรักษา CAR T-Cell มากขึ้น ไม่จำเป็นต้องส่งเซลล์ออกประเทศหรือจ่ายมหาศาล

2. เทคโนโลยีระดับโลกในประเทศ – การผลิตด้วยมาตรฐาน GMP ภายในประเทศไทย แสดงให้เห็นว่าเราสามารถพัฒนาได้เอง ไม่ต้องพึ่งพาเทคโนโลยีจากต่างประเทศเพียงอย่างเดียว

3. ประสิทธิภาพสูง – CAR T-Cell Therapy มีความจำเพาะเจาะจงสูง พุ่งเป้าไปยังเซลล์มะเร็งโดยเฉพาะ ช่วยลดผลข้างเคียงจากการทำลายเซลล์ปกติเมื่อเทียบกับเคมีบำบัด

4. เป็นก้าวแรกสู่การรักษามะเร็งชนิดอื่น – แม้ขณะนี้ยังใช้กับโรคเลือดเป็นหลัก แต่ศิริราชมีแผนพัฒนาให้สามารถรองรับมะเร็งชนิดก้อน (Solid Tumor) ต่อไป

เครดิตภาพ TNN

เบื้องหลังการพัฒนา

ทีมวิจัยของศิริราชเริ่มตั้งแผนพัฒนาผลิต CAR T-Cell ตั้งแต่ประมาณปี 2562 โดยความร่วมมือระหว่างสาขาวิชาโลหิตวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ และศูนย์ความเป็นเลิศด้านงานวิจัยสเต็มเซลล์ เมื่อถึงช่วงต้นปี 2566 เริ่มศึกษาวิจัยทางคลินิกในผู้ป่วยจริง
กระบวนการผลิตประกอบด้วยขั้นตอนหลักคือ:

• เก็บเซลล์ T-cell จากผู้ป่วย

• ปรับแต่งทางพันธุกรรมโดยใส่ CAR เข้าไป

• เพาะเลี้ยงให้จำนวนมากและตรวจสอบคุณภาพ

• ฉีดกลับเข้าสู่ผู้ป่วย
  ทั้งหมดอยู่ภายในระบบปลอดเชื้อ และอยู่ภายใต้เกณฑ์ GMP

สรุป

ความสำเร็จของโรงพยาบาลศิริราชในการพัฒนาและผลิต CAR T-Cell Therapy ด้วยตัวเองในไทย ถือเป็นก้าวใหญ่ของวงการแพทย์ไทย ที่ไม่ใช่เพียงการใช้เทคโนโลยีจากต่างประเทศ แต่คือการสร้างขึ้นในประเทศเองด้วยมาตรฐานสูง ลดต้นทุน เพิ่มโอกาสผู้ป่วยไทยเข้าถึงนวัตกรรมได้มากขึ้น ผลเบื้องต้นในโรคเลือดอยู่ในเกณฑ์น่าพอใจ และนับเป็นความหวังใหม่ให้ผู้ป่วยที่เคยไม่มีทางเลือกได้มีโอกาสอีกครั้ง อย่างไรก็ดี ยังมีความท้าทายอยู่ เนื่องจากการรักษานี้ยังอยู่ในระยะการพัฒนาในบางมิติ และต้องมีการติดตามผลในระยะยาว