เคล็ดลับสุขภาพ | ฉันจะรู้ได้อย่างไรว่าฉันแพ้อะไรบางอย่าง?


"ฉันคันไปทั้งตัวหลังจากกินอาหารทะเล" "ฉันจามและน้ำมูกไหลตลอดเวลาในช่วงเปลี่ยนฤดู" "มีผื่นขึ้นตามผิวหนังหลังจากอยู่ใกล้สัตว์เลี้ยง" หลายคนประสบกับความรู้สึกไม่สบายเหล่านี้ในชีวิตและสงสัยว่า "ฉันแพ้หรือเปล่า" จริงๆ แล้วอาการแพ้เป็นอาการแสดงของระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายที่ไวต่อปฏิกิริยามากเกินไป เมื่อสัมผัสกับ "สารก่อภูมิแพ้" ระบบภูมิคุ้มกันจะเข้าใจผิดว่าเป็น "สารอันตราย" ทำให้เกิดความรู้สึกไม่สบายหลายอย่าง อย่างไรก็ตาม หลายคนไม่สามารถแยกแยะระหว่าง "อาการแพ้" กับ "ความรู้สึกไม่สบายทั่วไป" ได้ แม้กระทั่งเข้าใจผิดว่าอาการแพ้เป็นหวัดหรือโรคผิวหนัง ทำให้การตอบสนองล่าช้า อย่างไรก็ตาม การฝึกฝนวิธีการสำคัญๆ บางอย่างจะช่วยให้คุณระบุเบื้องต้นได้ว่าคุณมีอาการแพ้หรือไม่ และหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ได้อย่างทันท่วงที
มาดูอาการกันก่อนครับ “สัญญาณ” ของภูมิแพ้ส่วนใหญ่จะกระจุกตัวอยู่ใน 3 ส่วนนี้ครับ
แม้ว่าอาการแพ้จะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล แต่อาการส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นที่ผิวหนัง ทางเดินหายใจ และระบบย่อยอาหาร และมักปรากฏภายในไม่กี่นาทีถึงไม่กี่ชั่วโมงหลังจากสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ ถือเป็นพื้นฐานสำคัญในการแยกแยะอาการแพ้จากโรคอื่นๆ

ผิวหนัง: “สัญญาณเตือนภูมิแพ้” ที่เข้าใจง่ายที่สุด ผิวหนังเป็นส่วนแรกที่ “ส่งเสียงเตือน” หลังจากสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ อาการทั่วไปแบ่งออกเป็นสามประเภท: ประเภทแรก “ผื่นและลมพิษ” เช่น ผื่นแดงเล็กๆ หรือผื่นลมพิษขนาดต่างๆ ที่เกิดขึ้นอย่างกะทันหัน พร้อมกับอาการคันอย่างรุนแรงหลังจากสัมผัสกับละอองเกสรหรือขนสัตว์เลี้ยง ประเภทที่สอง “ผื่นแพ้ผิวหนังอักเสบและผื่นผิวหนังอักเสบ” ซึ่งมักเกิดขึ้นหลังจากสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้เป็นเวลานาน (เช่น เครื่องสำอางและเครื่องประดับโลหะ) ทำให้ผิวหนังแดง แห้ง และเป็นขุย และอาจมีของเหลวไหลออกมาหลังจากเกา ประเภทที่สาม “อาการบวมแบบแองจิโอดีมา” อาการบวมอย่างกะทันหันที่เปลือกตา ริมฝีปาก ลิ้น และส่วนอื่นๆ ของร่างกาย แม้จะไม่ได้มีอาการคันบ่อยนัก แต่ก็อาจส่งผลต่อการหายใจได้ ดังนั้นควรระมัดระวัง
ระบบทางเดินหายใจ: มักเข้าใจผิดว่าเป็น "หวัด" อาการแพ้ระบบทางเดินหายใจคล้ายคลึงกับหวัด แต่มีความแตกต่างที่สำคัญ คือ หวัดมักมีไข้และเจ็บคอร่วมด้วย ในขณะที่ภูมิแพ้มักเป็น "อาการที่ไม่ใช่ไข้" เช่น จาม (มากถึง 12 ครั้ง) น้ำมูกไหล และคัดจมูก คุณอาจมีอาการคันตา น้ำตาไหล และแน่นคอ ในกรณีที่รุนแรง อาจทำให้เกิดโรคหอบหืด มีอาการแน่นหน้าอก หายใจมีเสียงหวีด และหายใจลำบาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากสัมผัสกับไรฝุ่น ละอองเกสร และเชื้อรา หาก "อาการหวัด" กลับมาเป็นซ้ำและแย่ลงในบางสถานการณ์ (เช่น การเปลี่ยนฤดูกาลหรือการอยู่ในห้องปรับอากาศ) คุณควรสงสัยว่าเป็นโรคภูมิแพ้
ระบบทางเดินอาหาร: "อาการแพ้" มักถูกมองข้าม หลังรับประทานอาหารที่ก่อให้เกิดอาการแพ้ อาจเกิดอาการไม่สบายทางเดินอาหาร เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสีย และอาจมีอาการคันในช่องปาก (มักเกิดขึ้นหลังจากรับประทานผลไม้และถั่ว) และริมฝีปากบวม หลายคนมองว่าอาการเหล่านี้คือ "โรคกระเพาะและลำไส้อักเสบ" แต่อาการไม่สบายทางเดินอาหารที่เกิดจากอาการแพ้มักเกิดขึ้นหลังรับประทานอาหารไม่นาน และไม่มีอาการเช่น มีไข้และมีมูกในอุจจาระที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย อาการจะค่อยๆ ดีขึ้นหลังจากหยุดรับประทานอาหารที่สงสัยว่าแพ้
การวินิจฉัยตนเอง: 3 วิธีที่จะช่วยให้คุณระบุ "สารก่อภูมิแพ้ที่ต้องสงสัย" ได้
หากคุณพบอาการดังกล่าวข้างต้นและต้องการตัดสินเบื้องต้นว่าคุณแพ้อะไร คุณสามารถใช้ 3 ขั้นตอนของ "การสังเกตที่เกิดเหตุ การบันทึกรายละเอียด และการกำจัด" เพื่อระบุสารก่อภูมิแพ้ที่ต้องสงสัย
ขั้นตอนที่ 1: สังเกตบริบทที่อาการของคุณปรากฏ อาการแพ้ไม่ได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่มักเกี่ยวข้องกับการสัมผัสกับบางสิ่งบางอย่าง ตัวอย่างเช่น หากคุณมีผื่นขึ้นทุกครั้งที่กินกุ้งหรือปู อาหารทะเลอาจเป็นตัวกระตุ้น หากคุณจามทุกครั้งที่เก็บเสื้อผ้าหรือปูที่นอน คุณอาจแพ้ไรฝุ่น หากผิวของคุณแดงทุกครั้งที่ใช้ผลิตภัณฑ์ดูแลผิวบางชนิด ส่วนผสมในผลิตภัณฑ์นั้น (เช่น สารกันบูดหรือน้ำหอม) อาจเป็นปัญหาได้ การจับคู่อาการของคุณกับเวลา สถานที่ และการสัมผัส จะช่วยให้คุณจำกัดสารก่อภูมิแพ้ได้อย่างรวดเร็ว

ขั้นตอนที่ 2: จดบันทึก "ไดอารี่ภูมิแพ้" เพื่อบันทึกรายละเอียดสำคัญ เตรียมสมุดบันทึกเล่มเล็กและบันทึกข้อมูลสี่ส่วนทุกครั้งที่เกิดอาการแพ้: หนึ่ง "เวลา" (เช่น "หลังจากปูเตียงตอน 8 โมงเช้า" "หลังจากกินมะม่วงตอน 19 โมงเย็น") สอง "วัตถุที่สัมผัส" (อาหาร วัตถุ และสภาพแวดล้อมที่สัมผัส เช่น "การสัมผัสขนแมว" "การกินสตรอว์เบอร์รี" "การเดินในสวนสาธารณะที่เต็มไปด้วยละอองเกสร") สาม "อาการ" (โดยเฉพาะบริเวณที่เกิดความรู้สึกไม่สบาย เช่น "ผื่นคันที่ผิวหนัง" "คัดจมูกและจาม") และสี่ "วิธีการบรรเทาอาการ" (เช่น "อาการบรรเทาลง 1 ชั่วโมงหลังจากออกจากสวนสาธารณะ" "อาการคันหายไปหลังจากกินยาแก้แพ้") จดบันทึกต่อเนื่อง 1-2 สัปดาห์ แล้วคุณจะพบว่า "อาการและวัตถุที่สัมผัส" สัมพันธ์กัน ตัวอย่างเช่น หากคุณคันปากทุกครั้งที่กินมะม่วง มะม่วงก็มีแนวโน้มสูงที่จะเป็นสารก่อภูมิแพ้
ขั้นตอนที่ 3: ใช้ "กระบวนการกำจัด" เพื่อทำการตรวจสอบเบื้องต้น หลังจากระบุสารก่อภูมิแพ้ที่น่าสงสัยแล้ว คุณสามารถใช้วิธี "หยุดการสัมผัสและลองใหม่อีกครั้ง" เพื่อตรวจสอบได้ (หมายเหตุ: อาการแพ้รุนแรงไม่เหมาะสำหรับวิธีนี้และควรปรึกษาแพทย์) ตัวอย่างเช่น หากคุณสงสัยว่าแพ้นม คุณสามารถหยุดดื่มนมและผลิตภัณฑ์นม (โยเกิร์ต ชีส ฯลฯ) เป็นเวลา 1-2 สัปดาห์ก่อนเพื่อสังเกตว่าอาการดีขึ้นหรือไม่ หากอาการหายไป ให้ลองดื่มนมปริมาณเล็กน้อยอีกครั้ง หากอาการกลับมาเป็นอีก แสดงว่านมเป็นสารก่อภูมิแพ้ที่ยืนยันได้ อย่างไรก็ตาม สิ่งสำคัญคือต้องทดสอบสารที่สงสัยเพียงชนิดเดียวในแต่ละครั้ง เพื่อหลีกเลี่ยงปัจจัยหลายอย่างที่จะขัดขวางการตัดสินใจ
การทดสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ: ในกรณีเหล่านี้ ขอแนะนำให้ไปพบแพทย์เพื่อการวินิจฉัยที่ชัดเจน
หากคุณไม่สามารถระบุสารก่อภูมิแพ้ได้จากการสังเกตด้วยตนเอง หรือหากอาการแพ้เกิดขึ้นซ้ำและรุนแรง (เช่น หายใจลำบาก กล่องเสียงบวม และมีผื่นขึ้นทั่วร่างกาย) คุณจะต้องรีบไปพบแพทย์ทันทีและได้รับการวินิจฉัยที่ชัดเจนจากการทดสอบจากผู้เชี่ยวชาญเพื่อหลีกเลี่ยงการตัดสินที่ผิดพลาด
ปัจจุบันมีวิธีการทดสอบภูมิแพ้ที่นิยมใช้กันในโรงพยาบาลอยู่ 2 วิธี วิธีแรกคือ "การทดสอบสะกิดผิวหนัง" ซึ่งแพทย์จะหยดสารสกัดสารก่อภูมิแพ้ปริมาณเล็กน้อยลงบนผิวหนัง แล้วใช้เข็มแทงเบาๆ บนผิวหนัง ผลการตรวจจะทราบผลภายใน 15 นาที หากผื่นนูนแดงบวม แสดงว่ามีการแพ้สารก่อภูมิแพ้ วิธีนี้รวดเร็ว สะดวก และเหมาะสำหรับการตรวจหาสารก่อภูมิแพ้ทั่วไป เช่น ละอองเกสร ไรฝุ่น อาหาร และขนสัตว์เลี้ยง วิธีที่สองคือ "การทดสอบเลือด" ซึ่งเจาะเลือดดำและตรวจระดับ "แอนติบอดีจำเพาะต่อสารก่อภูมิแพ้" ในเลือด เหมาะสำหรับผู้ที่มีผิวแพ้ง่ายที่ไม่สามารถทดสอบสะกิดผิวหนังได้ นอกจากนี้ยังสามารถตรวจหาสารก่อภูมิแพ้หลายชนิดพร้อมกันได้ แต่ต้องใช้เวลา 3-5 วันจึงจะทราบผล

สิ่งสำคัญคือต้องทราบว่าผลการทดสอบต้องนำมารวมกับอาการทางคลินิก และไม่สามารถสรุปผลจากรายงานการทดสอบเพียงอย่างเดียวได้ ตัวอย่างเช่น หากผลการทดสอบแสดงให้เห็นว่ามี "อาการแพ้เล็กน้อย" ต่อไรฝุ่น แต่ไม่มีความรู้สึกไม่สบายหลังจากสัมผัสกับไรฝุ่นในชีวิตประจำวัน ก็ไม่จำเป็นต้องกังวลมากนัก ในทางกลับกัน แม้ว่าผลการทดสอบจะ "เป็นลบ" แต่มีอาการปรากฏขึ้นทุกครั้งหลังจากสัมผัสกับสิ่งของบางอย่าง ก็ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสเช่นกัน
แนะนำสำหรับคุณ
หน้าร้อนปี 2568 ของไทย ดื่มเครื่องดื่มเย็นอย่างไรให้ปลอดภัย!
ผู้ใช้ TikTok ต่างพากันพูดถึงเคล็ดลับการแต่งหน้าที่เป็นไวรัลนี้ แต่จะปลอดภัยจริงหรือ?
การนอนหลับคือกุญแจสำคัญของการลดน้ำหนักหรือไม่?
คุณคิดว่าคุณกำลังดูแลกระเพาะอาหารอยู่ แต่จริงๆ แล้วมันทำร้ายกระเพาะอาหาร!
ไม่อยากเหม็นตัวเพราะอากาศร้อนจัดของเมืองไทยใช่ไหม? เรามีเคล็ดลับดีๆ มาฝาก!
คุณมีอาการท้องผูกหลังวันหยุดหรือเปล่า? ไม่ต้องกังวล เรามีเคล็ดลับดีๆ มาแนะนำ!